ή πως τα λάθη σχεδιασμού και Διαχείρισης οδήγησαν στην χρεοκοπία
του Κοτσίρη Γιώργου*
Ακόμα μια φορά το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης» βρίσκεται αντιμέτωπο με σοβαρή υποβάθμιση των λειτουργιών και των υποδομών του. Αυτή τη φορά όμως πρόκειται για πραγματική χρεοκοπία, γιατί τα χρέη του Οργανισμού Διαχείρισης υπερβαίνουν δύο ετήσιους προϋπολογισμούς λειτουργίας.
Οικονομικά η κατάσταση έχει ως εξής: 1,5 εκ. ευρώ χρέος στη ΕΥΔΑΠ, 50 χιλ. το χρέος στη ΔΕΗ, οι πέντε εργαζόμενοι είναι 6 μήνες απλήρωτοι και οι βασικοί ενοικιαστές-επιχειρηματίες βρίσκονται σε στάση πληρωμών για πολλούς μήνες. Τα περισσότερα καταστήματα με βιολογικά προϊόντα, στο χώρο των παλαιών στάβλων του Πύργου έχουν κλείσει και οι υπόλοιποι χωροθετούν και αναπτύσσουν τη δραστηριότητά τους ανεξέλεγκτα.
Την ίδια ώρα, η μη κυβερνητική οργάνωση «Κέντρο της γης», στον ιδιωτικό χώρο Σερπιέρι, αναπτύσσεται σε αντίπαλο δέος του Δημόσιου χαρακτήρα του Πάρκου, παρά το αλμυρό εισιτήριο εισόδου που έχει καθιερώσει, αναπτυσσόμενη σαν επίφυτο πάνω στους χυμούς του Πάρκου.
Ενόψει καλοκαιριού, τα περιβαλλοντικά στοιχεία του Πάρκου οδεύουν σε υποβάθμιση. Ήδη το νερό στο σύστημα λιμνών - καναλιού δεν ρέει, δεν επανακυκλοφορεί. Το νερό μετατρέπεται σε μια οργανική σούπα που καταναλώνει όλο το οξυγόνο του και απειλεί όλους τους υδρόβιους οργανισμούς και τα υδρόβια φυτά του. Ακόμα, σμήνη κουνουπιών υπερίπτανται ήδη , απειλώντας τη Δημόσια Υγεία.
Η αρχή (σχεδιασμός)το ήμισυ του παντός
Ήδη από το Μάρτιο του 1996, έγραφα στην εφημερίδα ΜΗΝΥΜΑΤΑ: «στήνεται ένα εντελώς τεχνητό περιβάλλον με δεκάδες στρέμματα επιφανειακών υδάτων, δεκάδες στρέμματα χλοοτάπητα και μεταλλικές κατασκευές…. στο ξηροφυτικό περιβάλλον του Πάρκου και της Αθήνας γενικότερα επιχειρείται να στηθεί ένα περιβάλλον Βόρειων χωρών. Η έντονη εξάτμιση νερού θα απαιτεί τρομακτικές εισροές τόσο σε νερό, όσο και σε ενέργεια για την άντληση και τον καθαρισμό του. Μια τέτοια αντι-οικολογική και ενεργοβόρα δραστηριότητα θα επιβαρύνει σημαντικά το υδρολογικό δυναμικό της Αττικής γης και το κόστος συντήρησης του Πάρκου.»
Όλα κρίθηκαν από το συσχετισμό δυνάμεων και το επίπεδο των ποικιλώνυμων υπευθύνων, που έμελε να σπάσουν τα μούτρα τους στην πράξη.
Η πράξη
Στην πορεία διαπιστώθηκε ότι τα 833 μ3 νερού/ανά ημέρα που απαιτούνταν για την άρδευση και την αναπλήρωση της εξάτμισης δεν υπήρχαν και αναπληρώνονταν από το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ! Τότε οι διαχειριστές αφενός αποφάσισαν πρόσθετα έργα σωτηρίας (αναγκαία πλέον) όπως η καλή στεγανοποίηση της κάτω λίμνης και την επανακυκλοφορία του νερού από αυτήν στις άνω λίμνες με υπόγειο αγωγό, η διάνοιξη δύο γεωτρήσεων (που καλύπτουν το ήμισυ των αναγκών σε νερό) και η μεταφορά νερού από πηγάδι του Καματερού (150 μ3 ).
Την ίδια ώρα εγκαταλείψανε κακήν κακώς τον χλοοτάπητα και ….αυτοσχεδίασαν! Καλύψανε τους ανοικτούς χώρους με δασική δενδροφύτευση !!! Αυτό συνιστά αλλαγή σε βασική χρήση του Πάρκου, χωρίς καμιά έγκριση και καμιά μελέτη.
Το Πάρκο δεν είναι δάσος ή άλσος. Έχει χρήσεις. Δασικό τμήμα, κήπο αρωματικών φυτών , μεσογειακό κηποτεχνικό σχεδιασμό, στοιχεία νερού, διαδρόμους, εσπλανάδα, χώρους αγροτικής παραγωγής και εκπαίδευσης, περιβαλλοντικά μηνύματα και πόλους έλξης, χώρους άθλησης, αναψυχής, εκδηλώσεων και κοινωνικής συνεύρεσης. Οι ανοικτοί χώροι καλύπτουν όλα τα τελευταία, σε αντικατάσταση της αλάνας που χάθηκε οριστικά από τις γειτονιές!
Το Πάρκο δεν έγινε- πρωτίστως- για οικοσύστημα ορνιθοπανίδας. Τα πτηνά είναι καλοδεχούμενα και μεσογειακού τύπου δενδροφυτεύσεις μπορούν να τους εξασφαλίσουν βρώσιμους καρπούς. Αλλά πρωτίστως το Πάρκο έχει στο επίκεντρό του τον άνθρωπο, τον κάτοικο της πόλης που πλήττεται από την έλλειψη ανοικτών χώρων και πρασίνου, πλήττεται από την κρίση και έχει ανάγκη διεξόδου για δωρεάν αναψυχή και δραστηριότητες στη φύση.
Τι πρέπει να γίνει
Βασικός άξονας κάθε σκέψης είναι η διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του Πάρκου. Κανένα ΔΣ δεν μπορεί να λειτουργήσει ερήμην της κοινωνίας και των θεσμών της. Η συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης –παρ’ όλα τα λάθη της- είναι βαρύνουσας σημασίας, ωστόσο πρέπει να εξασφαλίζεται ο κοινωνικός έλεγχος.
Είναι κρίσιμη η συμμετοχή των πολιτών και των συλλογικοτήτων πολιτών σε όλες τις φάσεις λήψης των αποφάσεων και όπου είναι δυνατή, η συμμετοχή τους και στην εκτέλεση, στα πλαίσια των εκπαιδευτικών και περιβαλλοντικών δραστηριοτήτων που μπορεί το Πάρκο να φιλοξενήσει.
Το μέγεθος του Πάρκου και η Μητροπολιτική εμβέλεια του, απαιτεί μια αυτόνομη Διαχείριση. Η συνένωση οργανισμών με μια λογιστική λογική δεν είναι παραγωγική. Δεν υπάρχει δυνατότητα στελέχωσης και εξοπλισμού από την αρχή, που να καλύπτει περιφερειακές ανάγκες, ή να υποκαθιστά το ρόλο υπουργείου.
Η μόνη πραγματική εξοικονόμηση είναι να ανατεθεί η διαχείριση στους οργανισμούς που ήδη έχουν υποδομή και αυτοί είναι οι Δήμοι και η Περιφέρεια ή και διαδημοτικές συνεργασίες, όπως ο ΑΣΔΑ. Απλά ο κάθε ΟΤΑ θα πρέπει να συστήσει μια λιτή διαχειριστική δομή ή όργανο, για το έργο που του ανατίθεται, με καθορισμένα από πριν κριτήρια που να διασφαλίζουν τον κοινωνικό έλεγχο και την επιστημονική επάρκεια.
Διαφορετικά οι διάφορες Διοικήσεις Οργανισμών , όπως αυτή του Πάρκο, δεν έχουν άλλο δρόμο από τις προγραμματικές συμβάσεις, στην καλύτερη περίπτωση με τους ΟΤΑ, ή στον ολισθηρό δρόμο των μη Κυβερνητικών οργανώσεων, που συνήθως υποκρύπτουν μικρά ή μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων μια προγραμματική σύμβαση με τον ΑΣΔΑ, φαίνεται μια ρεαλιστική λύση επί του παρόντος. Την ίδια ώρα ο Οργανισμός, λόγω της πιο σύνθετης εκπροσώπησης στο ΔΣ του, μπορεί να διαδραματίσει ως ένα βαθμό το ρόλο του κοινωνικού ελέγχου. Προς τούτο θα βοηθούσε να συγκροτούσε μια επιτροπή- με επιστημονική επάρκεια- καθημερινού ελέγχου του ΑΣΔΑ. Παράλληλα θα ωφελούσε, στην κατεύθυνση της διαφάνειας του κοινωνικού ελέγχου και της άμεσης συμμετοχής του πολίτη, να κληθούν να συμμετέχουν –με συντεταγμένο λόγο- οι όποιες συλλογικότητες ή μεμονωμένοι πολίτες δρουν υπέρ του Πάρκου, σε ανοικτές συνεδριάσεις του ΔΣ.
Πρέπει να επιχειρηθεί η περαιτέρω ενοποίηση του Πάρκου. Εξαιρετικοί χώροι όπως της Εθνικής Εστίας, διατίθενται απλά σαν έδρα νομικών προσώπων, μη σχετικών δραστηριοτήτων, όπως στη περίπτωση μας, της μαθηματικής εταιρείας!
Η εξακολούθηση της λειτουργίας επίσης , της τεχνικής σχολής του ΟΑΕΔ σε αυτό το χώρο, είναι αναχρονιστική. Πλείστα ξενοδοχεία που έχουν κλείσει, μπορούν να φιλοξενήσουν τους μαθητές και πλείστες σχολικές αίθουσες που υπολειτουργούν, το εκπαιδευτικό κομμάτι. Αυτή η υπάρχουσα υποδομή σε συνδυασμό με τους χώρους της εθνικής εστίας μπορεί να αναπτυχθεί σε έναΔιεθνές Συνεδριακό και Εκπαιδευτικό Κέντρο για θέματα περιβάλλοντος και να αποφέρει έσοδα.
Οι γεωργικές καλλιέργειες (κυρίως φιστικιά-ελιά) μπορούν να δοθούν σε ομάδα παραγωγών που θα συγκροτηθεί από μακροχρόνια ανέργους, χωρίς αυτό να αποκλείει την εκπαιδευτική συμμετοχή σχολείων. Το μέτρο θα επιφέρει θέσεις εργασίας, ορθολογική και βιολογική καλλιέργεια και προϊόντα και όχι ακαλλιέργεια όπως ουσιαστικά συμβαίνει σήμερα σε βάρος της ευρωστίας των οπωρώνων.
Όσον αφορά τεχνικά θέματα που εκτέθηκαν, παρά τα πρόσθετα έργα, η διαχείριση του νερού πρέπει να είναι φειδωλή. Οι γεωτρήσεις για παράδειγμα δεν μπορούν να λειτουργούν στο μέγιστο της παροχής τους. Η ισορροπία στο υδατικό ισοζύγιο του Πάρκου είναι ευαίσθητη γιατί καθυστερεί η επαναφόρτιση του υδροφόρου ορίζοντα και η τάση επί δεκαετίες είναι η πτώση του υδροφόρου ορίζοντα σε ολόκληρη τη λεκάνη απορροής του Κηφισού. Η οδηγία αυτή μπορεί να εξειδικευτεί σε πολλά επί μέρους μέτρα και είναι γεωτεχνικό θέμα.
Ειδικότερα όμως η Διαχείριση των ανοικτών χώρων μπορεί και πρέπει να γίνει ως ξερολίβαδο με ήπια ή ελάχιστη κατανάλωση πόρων και να αποδοθούν πάλι στους επισκέπτες και γενικά τους χρήστες του Πάρκου.
Τέλος για την υλοποίηση της Β φάσης του έργου (λειτουργία του τραίνου, ανάπτυξη ήπιων μορφών ενέργειας, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ) που εκκρεμεί για 15 και πλέον χρόνια, παραμένει διεκδικητικός στόχος η επανένταξη του έργου στα κοινοτικά πλαίσια στήριξης.
*Γεωπόνος, M.Sc. Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό ΕΑΠ, Ph. D. Αρχιτεκτονική τοπίου ΓΠΑ
Αναρτήσεις
